Αντιμετωπίζοντας τους φόβους μας

Όλοι μας έχουμε φοβηθεί ή εξακολουθούμε να φοβόμαστε κάτι. Άλλοι φοβούνται το ύψος, άλλοι το νερό. Μερικοί φοβούνται τη φωτιά, τα έντομα ή το σκοτάδι.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο φόβος είναι η μητέρα όλων των αρνητικών συναισθημάτων. Οι ποικίλες εκφράσεις του φόβου μέσω των φοβιών  έχουν διάφορα ονόματα: ανασφάλεια, άγχος, ανησυχία, αδυναμία, ανικανότητα, σύγχυση, φόβος, κατάθλιψη, άρνηση, σοκ, υστερία, πανικός, παράλυση, θυμός, μίσος, οργή, επιθετικότητα, βία, ζήλια κλπ.

«Δεν έχουμε τίποτα άλλο να φοβηθούμε παρά μόνο τον ίδιο το φόβο». Και αυτό είναι αληθινό καθώς δεν υπάρχει τίποτα να φοβηθούμε. Όταν φοβόμαστε κάτι, οι σκέψεις μας μεταδίδονται με τρόπο που προσελκύουν ακριβώς αυτό που φοβόμαστε.

Τα σκυλιά αντιλαμβάνονται ποιοι τα φοβούνται και επιτίθενται. Αν δεν τα φοβάσαι, θα είναι φιλικά μαζί σου ή θα φύγουν μακριά. Αν, όμως, διαισθανθούν το φόβο σου, θα σου γαυγίσουν.

Πολλές φορές, ο φόβος μας κάνει να συμπεριφερόμαστε και να ενεργούμε με τρόπο παράλογο. Πιστεύουμε πως ένα μικροσκοπικό έντομο είναι σε θέση να μας κάνει κακό. Υπό συνθήκες φόβου, μπορεί να μας πιάσει πανικός που μας αποτρέπει να ενεργήσουμε με τον κατάλληλο τρόπο σε μια επείγουσα περίπτωση.

Ορισμένες φοβίες έχουν εγκαθιδρυθεί από εμπειρίες της παιδικής μας ηλικίας. Μπορεί να είχαμε κάποιο ατύχημα, να μας τσίμπησε ένα έντομο ή να καήκαμε από  φωτιά. Τα παιδικά βιώματα ενδέχεται να λάβουν μεγάλες διαστάσεις μέσα μας, αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα και με τον κατάλληλο τρόπο.

Μερικές φοβίες ενδέχεται να προκλήθηκαν από εμπειρίες που αδυνατούμε να ενθυμηθούμε. Άλλες μπορεί να προήλθαν από την οικογένειά μας, κυρίως από τη μητέρα μας ή τον πατέρα μας που εξέφραζαν και αναπόφευκτα μας μετέδιδαν τις δικές τους φοβίες και κατ’ επέκταση φόβους όταν ήμασταν πολύ μικροί.

Οποιαδήποτε κι αν είναι η πηγή των φόβων, μπορούν μετά από προσπάθεια να ελαττωθούν ή ακόμα και να εξαλειφθούν.

Το πρώτο βήμα είναι να κατανοήσουμε όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται το αντικείμενο του φόβου μας. Αν έχεις πολλές και διαφορετικές φοβίες, διάλεξε μία. Καλό είναι να μην ξεκινήσεις με την μεγαλύτερη φοβία σου, αλλά με μία μέτριας έντασης, αν έχεις.

Στη συνέχεια, προσπάθησε να αντιληφθείς γιατί υπάρχει αυτός ο φόβος στη ζωή σου αλλά και ποιες πτυχές της ζωής σου επηρεάζει (τι σε εμποδίζει να κάνεις ή τι σε αναγκάζει να κάνεις περισσότερο/ συχνότερα σε σχέση με το παρελθόν). Μπορείς να θυμηθείς αν κάποτε αυτό που φοβάσαι σε πλήγωσε ή σε έβλαψε;

Έπειτα, φαντάσου τον εαυτό σου να πλησιάζει αυτό που φοβάσαι. Κλείσε τα μάτια και φαντάσου ότι πλησιάζεις την κατσαρίδα ή το νερό ή το σκύλο ή οτιδήποτε είναι αυτό που φοβάσαι.

Καθώς φαντάζεσαι το φοβικό ερέθισμα, μπορεί ν’ αρχίσεις να αναστατώνεσαι. H καρδιά σου μπορεί ν’ αρχίσει να χτυπάει γρηγορότερα ή μπορεί να αισθανθείς όπως όταν βρίσκεσαι σε επαφή με το πραγματικό ερέθισμα. Αν συμβεί αυτό, τότε άρχισε ν’ αναπνέεις πιο αργά και βαθιά μέχρι να χαλαρώσεις κάθε σημείο του σώματός σου.

Μετά, φαντάσου ότι έρχεσαι σε επαφή με αυτό, και δεν το φοβάσαι πια. Ότι νιώθεις άνετα παρόλο που είσαι σε επαφή με αυτό που μέχρι τώρα φοβόσουν. Ίσως να μην καταφέρεις να το κάνεις αυτό με την πρώτη φορά αλλά ύστερα από λίγη εξάσκηση θα μπορέσεις.

Τότε, μπορείς να αρχίσεις να αντιμετωπίζεις αυτό που φοβάσαι. Σιγά-σιγά να έρχεσαι όλο και πιο κοντά αναπνέοντας βαθιά και χαλαρώνοντας και λέγοντας στον εαυτό σου ότι τίποτα δε μπορεί να σου κάνει κακό, ότι αυτός ο φόβος δεν υφίσταται. Γρήγορα θα ξεπεράσεις το φόβο που αντιμετωπίζεις.

Αναμφίβολα ο φόβος είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στον δρόμο για την ευτυχία, την ειρήνη και την ολοκλήρωσή μας σε όλα τα επίπεδα (προσωπικό, κοινωνικό κ.ο.κ.). Ο θυμός, το μίσος, η προκατάληψη, η επιθετικότητα, η βία και ο πόλεμος μπορούν τελικά να αποδοθούν στο φόβο. Αν θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι, γεμάτοι αγάπη και ευτυχισμένοι, αν θέλουμε να εξελιχθούμε, χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε ενεργά και τελικά να ξεπεράσουμε όλους τους φόβους μας.

Αρμονική Ζωή

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος, Εκπαιδευόμενη Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια