Επαινέστε εποικοδομητικά το παιδί σας!

Είναι αναμφίβολο πως τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον όπου εκτιμώνται οι ικανότητες και οι αρετές τους, παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα αυτοπεποίθησης, αντεπεξέρχονται με μεγαλύτερη ευκολία στις «δοκιμασίες» της ζωής και θέτουν υψηλότερους στόχους σε σύγκριση με εκείνα που δεν απολαμβάνουν τον έπαινο.

Ο αυτοσεβασμός, που δημιουργείται μέσα από τη θετική ενίσχυση, έχει σημαντική επίδραση στις νοητικές διεργασίες, στη συναισθηματική συγκρότηση και στην εκδήλωση αισθημάτων, επιθυμιών, αξιών και στόχων.

Ο έπαινος είναι ένας τρόπος που προάγει τη δημιουργία μιας θετικής και ρεαλιστικής αυτό-εικόνας. 

Η χρήση του, ωστόσο, κρύβει ορισμένες παγίδες. Μερικές φορές, ακόμα και ο πλέον καλοπροαίρετος έπαινος έχει απρόοπτα αποτελέσματα.

Πέρα από τα θετικά συναισθήματα που προκαλεί, υπάρχουν και κάποιες ανεπιθύμητες προεκτάσεις:

·         Ο έπαινος εγείρει μερικές φορές αμφισβητήσεις για το φορέα του.

·         Ο έπαινος οδηγεί μερικές φορές στην άμεση άρνηση.

·         Ο έπαινος συνιστά μερικές φορές απειλή.

·         Ο έπαινος μας ωθεί να εστιάσουμε την προσοχή στις αδυναμίες μας.

·         Ο έπαινος γίνεται μερικές φορές πρόξενος άγχους, που υπονομεύει τις προσπάθειές μας.

·         Ο έπαινος ενδέχεται επίσης να εκληφθεί ως μέσο χειραγώγησης.

Ο έπαινος, δηλαδή, με τους αξιολογικούς όρους «καλός, υπέροχος, εξαιρετικός» που χρησιμοποιούμε πολύ συχνά για τα παιδιά, τους δημιουργεί έντονο αίσθημα αμηχανίας.

Έτσι, ο επωφελής έπαινος περιέχει δύο σκέλη:

1.      Ο ενήλικος περιγράφει λεπτομερώς αυτό που βλέπει ή εκείνο που αισθάνεται: «Βλέπω φόρεσες το μπλουζάκι από την καλή, με την ετικέτα από μέσα. Κούμπωσες το φερμουάρ του παντελονιού, έβαλες ασορτί κάλτσες και έδεσες τα κορδόνια των παπουτσιών σου! Πόσα πράγματα έκανες!»

2.      Το παιδί, αφού ακούει την περιγραφή, είναι πλέον σε θέση να επαινέσει τον εαυτό του.

Με τη χρήση της περιγραφής, υπάρχει ένας ακόμα εναλλακτικός τρόπος διατύπωσης επαίνου. Το επιπρόσθετο στοιχείο εδώ είναι η προσθήκη μιας λέξης ή μιας σύντομης φράσης που συνοψίζει την αξιέπαινη συμπεριφορά: «Είδες ότι τα φυτά δεν είχαν καθόλου νερό και τα πότισες. Αυτό θα πει πρωτοβουλία.», «Είπες πως θα γυρνούσες στις 5 ακριβώς και η ώρα είναι 5 ακριβώς. Αυτό θα πει συνέπεια.»

… και ορισμένες συστάσεις:

·         Φροντίστε ο έπαινος να ταιριάζει στην ηλικία και στις δυνατότητες του παιδιού.

·         Αποφύγετε επαίνους που παραπέμπουν σε προγενέστερες αδυναμίες ή αποτυχίες: «Είσαι τόσο όμορφη σήμερα! Πώς κι έτσι;». Υπάρχει πάντα η δυνατότητα εναλλακτικής διατύπωσης του επαίνου, ώστε να τονιστεί η τρέχουσα ικανότητα του παιδιού: «Είσαι πανέμορφη!»

·         Ο υπερβολικός ενθουσιασμός λειτουργεί μερικές φορές ως ανασταλτικός παράγοντας στην επιθυμία του παιδιού να υλοποιήσει το στόχο. Κάποιες φορές η έντονη χαρά των γονέων για τη δραστηριότητα των παιδιών, ενδέχεται να εκληφθεί από εκείνα ως πίεση.

·         Να είστε προετοιμασμένοι για αλλεπάλληλες επαναλήψεις της ίδιας πράξης όταν περιγράφετε με επαινετική διάθεση την ενέργεια του παιδιού.

·         Προσπαθήστε να δίνετε έμφαση στις θετικές πτυχές της συμπεριφοράς του παιδιού χωρίς να σχολιάσετε τις αρνητικές. Πιστεύοντας το παιδί στις ικανότητές του, θα βελτιώσει σταδιακά τις αδυναμίες του, χωρίς να χρειαστεί να τις επισημάνετε.

Βιβλιογραφία:

Faber, A., Mazlish, E., (1999). How to talk so kids will listen and listen so kids will talk, Collins

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος