Τιμωρία: ο εγγυημένος τρόπος να «χάσουμε την επαφή» με τα παιδιά μας

Γιατί τόσοι και τόσοι γονείς έχουν την ανάγκη να τιμωρήσουν τα παιδιά τους για να επιβληθούν ή να μην χάσουν τον έλεγχο; Τι θα συμβεί αν προσπαθήσουν να συζητήσουν αντί να καταλήξουν στη χρήση της τιμωρίας που είναι σε θέση να επιβάλουν μόνο και μόνο επειδή βρίσκονται σε μία θέση ισχύος; Τελικά είναι όντως σε θέση ισχύος και εξουσίας οι γονείς ή νιώθουν αδύναμοι μπροστά στα παιδιά τους και τείνουν να χρησιμοποιούν ψυχολογική, συναισθηματική ή και σωματική βία;

Παρά την πληθώρα πληροφοριών λόγω του διαδικτύου σχετικά με τις ανεξίτηλες συνέπειες στον ψυχισμό των παιδιών των παραπάνω μεθόδων και την ύπαρξη - εναλλακτικών της τιμωρίας - μεθόδων αλληλεπίδρασης με τα παιδιά, το επιχείρημα «Κι εμείς που φάγαμε ξύλο, τι πάθαμε;» καλά κρατεί στον κόσμο των γονέων.

Η επιβολή της τιμωρίας δεν κάνει τα παιδιά να σέβονται τον γονέα και τις ανάγκες του, αντιθέτως τα κάνει να φοβούνται τον γονέα και τις συνέπειες από την επιβολή της τιμωρίας. Έτσι, θα υπακούσουν στις «εντολές» των γονέων από φόβο για την τιμωρία που δυνητικά θα υποστούν ή θα βρουν τρόπο να κάνουν αυτό που θέλουν χωρίς να γίνει αντιληπτό από τους γονείς τους. Εν τέλει, οι τιμωρίες που επιβάλλονται συνεχώς και για καιρό θα απολέσουν την «αποτελεσματικότητα» τους και δεν θα συνιστούν πια καμία απειλή για τα ίδια τα παιδιά ενώ δεν θα τα επηρεάζουν στον τρόπο που θα κινούνται και συμπεριφέρονται.

Ας φανταστούμε τον εαυτό μας στη θέση των παιδιών μας π.χ. στον χώρο της εργασίας μας, αν κάθε φορά που κάνουμε κάτι λάθος, έρχεται ο ανώτερός μας και μας απομονώνει σε ένα δωμάτιο ή μας χτυπά ή μας τρομοκρατεί με φωνές, ποιες οι πιθανότητες να μάθουμε πώς μπορούμε να επανορθώσουμε ή να μην ξανακάνουμε το ίδιο λάθος; Αυτό που έχουμε ανάγκη, όπως και τα παιδιά, είναι να δεχτούμε από το άλλο άτομο σεβασμό, εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας, καθοδήγηση και συζήτηση για το τι μάς απασχολεί και τι μπορεί να γίνει διαφορετικά την επόμενη φορά.

Η επαφή και η ειλικρινής επικοινωνία συνιστούν θεμέλιους λίθους στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας · οι πράξεις μας που συμβαδίζουν με τα λόγια μας είναι το πρώτο παράδειγμα συμπεριφοράς που δέχονται τα παιδιά μας και μέσα από αυτό μαθαίνουν. Τα παιδιά μας είναι ο καθρέφτης μας, οπότε αν δεν μας αρέσει αυτό που βλέπουμε, χρειάζεται να αναλογιστούμε τι πρέπει εμείς να αλλάξουμε στον τρόπο που λειτουργούμε και συμπεριφερόμαστε και όχι πώς θα «διορθώσουμε» τα παιδιά μας με τιμωρίες και χειρισμούς.

Τα παιδιά δεν είναι μαριονέτες που με βάση τον «κατάλληλο» χειρισμό από μέρους μας θα μάθουν να συμπεριφέρονται «σωστά» και θα εξελίσσονται παράλληλα με τις προσδοκίες μας για αυτά· είναι άνθρωποι που χρειάζονται από τους γύρω τους αυθεντική συμπεριφορά και σεβασμό, έτσι ώστε να αντιλαμβάνονται ότι οι πράξεις τους επηρεάζουν τους άλλους και έχουν συνέπειες είτε στον εαυτό τους είτε στο περιβάλλον τους ακολουθώντας παράλληλα τον ξεχωριστό δρόμο εξέλιξης και ανάπτυξή τους.

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος, Συστημική – Οικογενειακή Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπεία