Τραυματικές εμπειρίες. Επώδυνα βιώματα που μας ακολουθούν ή ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη;

Γράφει η Ελένη Κολτσίδα, Ψυχολόγος

Στην καθημερινή μας ζωή, όλοι βιώνουμε τραύματα μικρά ή μεγάλα. Κάποια τα προσπερνάμε, κάποια μας συνοδεύουν το υπόλοιπο της ζωής μας. Κάποιες εμπειρίες μπορεί να είναι πολύ έντονες, τρομακτικές με αποτέλεσμα να χάνουμε κάθε αίσθηση ελέγχου. Θα μπορούσαμε να βρεθούμε σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, να είμαστε θύματα παρενόχλησης, να πεθάνει ένα αγαπημένο μας πρόσωπο ή να στιγματιστούμε από έναν χωρισμό.

Πολλές φορές , οι εμπειρίες αυτές ξεπερνιούνται χωρίς να χρειαστούμε βοήθεια από κάποιον ειδικό, άλλες φορές τα τραύματα αυτά μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις οι οποίες να διαρκέσουν από μήνες έως χρόνια.

Τι συμβαίνει σε ψυχολογικό επίπεδο όταν βιώνουμε μία τραυματική εμπειρία; Υπάρχουν διάφορες θεωρίες οι οποίες προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί οι τραυματικές εμπειρίες έχουν τέτοια καθοριστική επίδραση στην προσωπικότητα μας και στην ζωή μας. Οι περισσότερες συγκλίνουν στο γεγονός ότι μας βομβαρδίζουν μαζικά με πληροφορίες οι οποίες μας αναγκάζουν με βίαιο και απότομο τρόπο να αναθεωρήσουμε πράγματα που μέχρι εκείνη τη στιγμή αντιμετωπίζαμε ως δεδομένα.

Πιο συγκεκριμένα, όλοι οι άνθρωποι διατηρούμε αντιλήψεις σε σχέση με τον εαυτό μας , τις σχέσεις με τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας, μέσω των οποίων ερμηνεύουμε τις εισερχόμενες πληροφορίες και γενικά τις εμπειρίες μας. Τα τραυματικά γεγονότα φανερώνουν πληροφορίες οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τις μέχρι τώρα αντιλήψεις μας με αποτέλεσμα να προκαλείται μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας η οποία όμως δημιουργεί άγχος που συχνά είναι δύσκολα διαχειρίσιμο. Μάλιστα, όσο πιο έντονες, απότομες και ασύμβατες με τις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις μας, τόσο πιο απειλητικές βιώνονται από τον οργανισμό.

Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες

Αρχικά, να τονίσω την διαφοροποίηση που υπάρχει μεταξύ στο στρες που βιώνει ένας άνθρωπος στην καθημερινότητα του από καταστάσεις που μας δημιουργούν συναισθήματα λύπης, δυσφορίας, απογοήτευσης όπως είναι οι σχέσεις, οι προσδοκίες στη δουλειά μας ή η ανάγκη να τα βγάλουμε εις πέρας κάτω από δύσκολες συνθήκες. Πρόκειται για μία αίσθηση «ανησυχίας» ή εγρήγορσης που πιθανό και να μας κινητοποιεί σπρώχνοντας μας να εντείνουμε τις προσπάθειες.

Χαρακτηριστικό στην ΔΜ.Σ είναι ότι το άτομο βιώνει αντιφατικά συμπτώματα τα οποία περιλαμβάνουν αναμνήσεις οι οποίες εισβάλλουν σαν εφιάλτες ή έντονες και ζωντανές εικόνες, κάνοντας το άτομο να ξαναζεί την τραυματική εμπειρία ενώ παράλληλα προσπαθεί να αποφύγει οποιαδήποτε ανάμνηση ή ερέθισμα που ενδεχομένως του θυμίζει αυτή την εμπειρία, δίνοντας την εντύπωση μιας «συναισθηματικής απάθειας». Φαίνεται παράλογο αλλά πρόκειται για έναν προστατευτικό μηχανισμό άμυνας, μέσω του οποίου προσπαθούμε να αμβλύνουμε τον πόνο και τα συναισθήματα θυμού, λύπης, απόγνωσης αλλά και τύψεις που συχνά συνοδεύουν την Δ.Μ.Σ.

Τελικά, οι τραυματικές εμπειρίες θέτουν υπό αμφισβήτηση πεποιθήσεις που μέχρι τότε μας όριζαν και μας έδιναν συναισθηματική ασφάλεια. Φανερώνει αλήθειες που φτάνουν βαθιά στην ύπαρξη μας όπως ότι είμαστε άτρωτοι, δυνατοί, ότι έχουμε τον έλεγχο στη ζωή μας, αφήνοντας μας εκτεθειμένους τη στιγμή που νιώθουμε ευάλωτοι, ανίσχυροι, με αβεβαιότητα για το μέλλον και με μία αίσθηση αδικίας για αυτό που συμβαίνει.

Ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη: Η αποκατάσταση της ισορροπίας έρχεται όταν μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις εμπειρίες αυτές και να αποδεχτούμε τα συναισθήματα μας καθώς και την ανάγκη μας να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και να τον φροντίσουμε. Αν και η διαδικασία αυτή είναι επώδυνη, τα οφέλη είναι καθοριστικά για τη ζωή μας. Το άγχος και τα συναισθήματα δυσφορίας είναι η κινητήριος δύναμη ώστε να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να προσπεράσουμε επιρροές και προσδοκίες που προέρχονται από εξωτερικές πηγές, όπως οι «σημαντικοί άλλοι», θέτοντας έτσι τους δικούς μας όρους και δίνοντας χώρο στη δική μας εξέλιξη. Είμαστε περισσότερο έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες οι οποίες μπορεί μεν να μας αναστατώσουν και να φανερώσουν την «προσωρινότητα» των δεδομένων μας αλλά έχουμε σιγουριά και δύναμη ότι θα τα καταφέρουμε.

Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν νέο νόημα στη ζωή τους και αξιολογούν από την αρχή τον κόσμο γύρω τους!

e-psychology.gr