Μεγαλώνοντας παιδιά με αυτοεκτίμηση

Για να έχουμε εμπιστοσύνη στις ικανότητες  μας  και πίστη στην αξία μας, είναι βασικό να αποδεχόμαστε τη μοναδικότητά μας. Εφόσον είμαστε μοναδικοί, είμαστε ταυτόχρονα διαφορετικοί αλλά και ίδιοι με όλους τους άλλους ανθρώπους σε πολλά σημεία. Όταν καταφέρουμε να αποδεχτούμε πως είμαστε μοναδικά όντα, τότε μπορούμε να πάψουμε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με όλους τους άλλους και έτσι να πάψουμε να τον καταδικάζουμε και να τον τιμωρούμε.

Είναι, λοιπόν, ανάγκη οι γονείς να βοηθούν το παιδί να ανακαλύψει τον εαυτό του, ποιο είναι και ποιες είναι οι ικανότητές του. Χρειάζεται οι γονείς να δεχτούν την πραγματικότητα, ότι το κάθε παιδί θα έχει ομοιότητες αλλά και διαφορές με τον κάθε γονιό και με όλα τα άλλα ανθρώπινα πλάσματα. Έτσι, οι γονείς θα ανακαλύπτουν, θα εξερευνούν και θα αναζητούν, αντί να καταδικάζουν, να κατακρίνουν και να τοποθετούν σε καλούπια.

Μία άσκηση που μπορεί να πραγματοποιείται ανά διαστήματα σε οικογενειακό πλαίσιο, για την αναγνώριση των αλλαγών που συμβαίνουν, είναι η εξής:

Ο σκοπός της άσκησης είναι να ξαναγνωρίσετε τον εαυτό σας, να τον γνωρίσετε στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς σας αλλά και να παρατηρήσετε τυχόν αλλαγές και την ωρίμανση των συγγενών σας μέχρι σήμερα. Καθορίστε μία ημέρα στην οποία το θέμα θα  είναι: «Τι καινούριο μου έχει συμβεί τώρα τελευταία;» Δίνεται σε όλα τα μέλη της οικογένειας η δυνατότητα να συμμετάσχουν, όχι μόνο στα παιδιά. Είναι σημαντικό να διατηρείται μια ατμόσφαιρα αγάπης και αποδοχής χωρίς όρους και μια στάση χωρίς διάθεση κριτικής. Τα καινούρια πράγματα που συμβαίνουν μπορεί να περιλαμβάνουν σωματική ανάπτυξη («ψήλωσα 5 πόντους»), νέα κατορθώματα («έμαθα να δένω τα κορδόνια μου»), νέες απόψεις, καινούριες απορίες ή καινούρια αστεία. Θα ανακαλύψετε, πιθανώς, ότι αυτές οι στιγμές μπορούν να είναι πραγματικά πολύ απολαυστικές.

Αυτή η διαδικασία θα δώσει νέα ώθηση στην αυτοεκτίμηση καθενός. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα παιδιά μαθαίνουν να εκτιμούν τον εαυτό τους από τις συνομιλίες που ακούν, από τις εκφράσεις του προσώπου των μεγάλων που τα κρατάνε στην αγκαλιά τους, από το μυϊκό τόνο της αγκαλιάς που τα κρατάει, από τη βλεμματική επαφή που διατηρούν οι γονείς, από τον τρόπο που ανταποκρίνονται στα κλάματά τους.

Όλα τα περιστατικά, οι πράξεις, οι φωνές και τα παρόμοια που συμβαίνουν γύρω από τα παιδιά, καταγράφονται μέσα τους και έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους. Επομένως, είναι καλό οι γονείς να λένε στα νήπια τι συμβαίνει, αναφέροντας ξεκάθαρα το πλαίσιο και τα άτομα που πήραν μέρος. Αν, για παράδειγμα, υπήρξε ένας καβγάς ανάμεσα στο ζευγάρι, μπορείτε να προσεγγίσετε ο καθένας ξεχωριστά το παιδί και να του εξηγήσετε τι συνέβη. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν αναφέρθηκε το όνομα του παιδιού κατά τη διάρκεια του καβγά.

Δε χρειάζεται να είναι αρνητικά τα γεγονότα για να προκληθεί σύγχυση στο παιδί. Μπορεί να είναι και θετικά: «Η μαμά βρήκε καινούρια δουλειά.» ή «Σήμερα θα πάμε εκδρομή με το αυτοκίνητο.» Τα περιστατικά προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις ∙ χρωματίζουν το συναισθηματικό πλαίσιο. Μιλήστε γι’ αυτό στα παιδιά σας, ακόμα και στα βρέφη. Τα μικρά παιδιά δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν το πλαίσιο από το γεγονός και το γεγονός από τον εαυτό ∙ γι’ αυτό καλούμαστε να τα βοηθήσουμε. Σκοπός είναι με απλά λόγια να εξηγήσουμε στο παιδί τους λόγους και τις αιτίες (όπου αυτό είναι δυνατόν) του εκάστοτε περιστατικού, ώστε το παιδί να είναι σε θέση να αντιληφθεί πραγματικά την κατάσταση και να μην αποδίδει την οποιαδήποτε αναταραχή/ φασαρία σε δική του υπαιτιότητα με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη και διατήρηση της αυτοεκτίμησης του.

Ένας ακόμη τρόπος για να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει την αυτοεκτίμησή του, είναι να του μιλάτε κοιτώντας το στα μάτια, λέγοντάς το όνομά του, πιάνοντάς το τρυφερά και προφέροντας καθαρά «εγώ» και «εσύ». Είναι πολύ σημαντικό να είστε απολύτως συγκεντρωμένοι, ώστε το παιδί να νιώθει πλήρως την παρουσία σας. Να μη σκέφτεστε κάτι άλλο ούτε να ασχολείστε και με άλλα πράγματα παράλληλα. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορέσετε να αποκτήσετε πλήρη επαφή με το παιδί και να του μεταδώσετε την αγάπη σας με επιτυχία.

Όταν τονίζουμε στο παιδί την ιδιαιτερότητα, αλλά και την ομοιότητά του, του διδάσκουμε επίσης με έναν άλλο τρόπο τη αυτοεκτίμηση. Παρουσιάστε του τις ιδιαιτερότητές του σαν να πρόκειται για ανακάλυψη και όχι μέσα σε πλαίσια ανταγωνισμού ή σύγκρισης.

Ένας άλλος τρόπος για να διδάξουμε στο παιδί την αυτοεκτίμηση είναι να του προσφέρουμε πολλές ευκαιρίες για να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον του και μετά με υπομονή να το καθοδηγήσουμε, μέχρις ότου αποκτήσει ικανότητα γι’ αυτό που κάνει.

Επίσης, ως γονείς, μπορείτε να διδάξετε την αυτοεκτίμηση με τον τρόπο που επιβάλλετε την πειθαρχία. Όταν συνειδητοποιήσετε την ανάγκη που υπάρχει να δυναμώσετε τον αυτοσεβασμό του παιδιού, χωρίς να πάψετε να είστε σταθεροί και ρεαλιστές, οι προσπάθειές σας θα δώσουν κουράγιο και δύναμη για να αλλάξει η συμπεριφορά. Όταν φερόμαστε στο παιδί με πολλή εκτίμηση, το παιδί θα ανταποκριθεί – και θα ανταποκριθεί και στην καθοδήγηση. Με τη στήριξη της αυτοεκτίμησης βοηθάτε το παιδί να προχωρήσει σε δημιουργικές επανορθώσεις και να δέχεται τις συνέπειες των πράξεών του.

Οι γονείς καλούνται να είναι οι δάσκαλοι, τα πρότυπα για την αυτοεκτίμηση.  Δεν μπορούμε, όμως, να διδάξουμε κάτι που δεν ξέρουμε. Για την ανάπτυξη του αυτοσεβασμού, χρειάζεται καιρός, υπομονή και δύναμη για να δεχόμαστε να διακινδυνεύουμε. Η επένδυση σε τέτοιες προσπάθειες σημαίνει τη δυνατότητα να απελευθερώσουμε τεράστιους και ανεκμετάλλευτους πόρους με την ανάπτυξη της συναίσθησης της αξίας του εαυτού.

Βιβλιογραφία:

Satir, V., (1988). The New Peoplemaking. Mountain View, California

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος