Οι πρώτες μέρες στο σχολείο

Η αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, ειδικά όταν είναι η πρώτη φορά στο σχολείο, αποτελεί τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς μία καινούρια και άγνωστη εμπειρία. Το νέο περιβάλλον, ο αποχωρισμός από τους γονείς, οι νέες συνθήκες και οι κανόνες του σχολείου, η ένταξή του στο σύνολο της τάξης με ταυτόχρονη απώλεια της αίσθησης της μοναδικότητας που είχε στο σπίτι αποτελούν ορισμένες δυσκολίες που καλείται το παιδί να αντιμετωπίσει κατά τις πρώτες μέρες του σχολείου. Ο χρόνος προσαρμογής στο σχολείο είναι διαφορετικός για το κάθε παιδί και, έτσι, μπορεί να διαρκέσει από μία ημέρα έως λίγες εβδομάδες. Απαραίτητος είναι ο χρόνος προσαρμογής και στην περίπτωση αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος ή κατά τη μετάβαση στις διάφορες σχολικές βαθμίδες (από τον παιδικό σταθμό στο νηπιαγωγείο, από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό κ.ο.κ.).

Τόσο η προσωπικότητα του παιδιού όσο και το οικογενειακό περιβάλλον και η στήριξη που παρέχεται, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή του παιδιού στα νέα περιβάλλοντα. Γι’ αυτό το λόγο, το κάθε παιδί αντιδρά και προσαρμόζεται με διαφορετικό τρόπο στο καινούριο σχολικό περιβάλλον. Σύμφωνα με έρευνες, το 80% των παιδιών παρουσιάζουν δυσκολίες προσαρμογής κατά τον πρώτο μήνα φοίτησης στο σχολείο.

Ορισμένες συμβουλές για την όσο το δυνατόν ομαλότερη ένταξη και προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον:

·         Πρωτίστως, καλούμαστε να διερευνήσουμε και να αντιμετωπίσουμε τους προσωπικούς μας φόβους και το άγχος του αποχωρισμού από το παιδί μας. Ο επιτυχής εντοπισμός των ανησυχιών αυτών θα οδηγήσουν στη σταδιακή μείωση και εξάλειψή τους. Ακόμα κι αν η αντιμετώπισή τους δεν είναι άμεσα εφικτή, καλό είναι να μην τις εκδηλώνουμε έντονα γιατί θα μεταβιβάζονται στο παιδί και θα το επηρεάζουν καθυστερώντας την προσαρμογή του στο σχολείο. Δεν χρειάζεται να είμαστε υπερπροστατευτικοί γιατί αυτό ενισχύει τη συναισθηματική εξάρτηση του παιδιού από εμάς και το γεμίζει ανασφάλεια στη νέα πραγματικότητα που θα αντιμετωπίσει μόνο του.

·         Μπορούμε να επισκεφτούμε λίγες φορές το σχολείο πριν ξεκινήσει για να έχει το χρόνο να εξοικειωθεί με το χώρο και να γνωρίσει τους δασκάλους του.

·         Μπορούμε να διαβάσουμε μαζί του βιβλία που προετοιμάζουν το παιδί για την πρώτη μέρα στο σχολείο και να συζητήσουμε για τα αισθήματα των παιδιών την πρώτη φορά που ξεκινούν κάτι τόσο καινούργιο, αλλά και συναρπαστικό.

·         Συνοδεύουμε το παιδί στο σχολείο τις πρώτες μέρες και μπορούμε να του γνωρίσουμε και άλλα παιδιά που αρχίζουν το σχολείο προκειμένου να αισθάνεται πιο άνετα και οικεία μέσα στην τάξη. Όσον αφορά μικρότερα παιδιά που πηγαίνουν πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό, καλό θα είναι να μείνετε μαζί του τις πρώτες ημέρες στον παιδικό σταθμό αν κρίνετε πως έχει ανάγκη την παρουσία σας. Σταδιακά μειώνετε το χρόνο που κάθεστε μαζί του έτσι, ώστε σε λίγες μέρες να το πηγαίνετε απλά και να φεύγετε.

·         Αντιμετωπίζουμε το ξεκίνημα του σχολείου με ενθουσιασμό και πηγαίνουμε μαζί να διαλέξουμε τα σχολικά είδη. Διαμορφώνουμε τον χώρο του γραφείου του με χαρούμενα χρώματα για να το ελκύουν και να διαβάζει με περισσότερη θέληση.

·         Παρουσιάζουμε στο παιδί την πορεία της σχολικής ημέρας δίνοντάς του διάφορες λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, του εξηγούμε πώς θα είναι τοποθετημένα τα θρανία στην τάξη, πώς θα γίνεται το μάθημα με το δάσκαλο, του μιλάμε για τα μαθήματά του, το διάλειμμα και τα παιχνίδια στο σχολείο.

·         Τονίζουμε τα θετικά στοιχεία του σχολείου προκειμένου να έχει κάποια κίνητρα για να πηγαίνει, όπως τους καινούριους φίλους που θα κάνει, τις γνώσεις που θα αποκτήσει, τα παιχνίδια που θα παίζει στο διάλειμμα, τις εκδρομές.

·         Συζητάμε με το παιδί και το ενθαρρύνουμε να εκφράσει τυχόν φόβους και ανησυχίες του και προσπαθούμε να βρούμε μαζί τρόπους αντιμετώπισης. Του υπενθυμίζουμε παλαιότερες καταστάσεις που φοβόταν και πώς μπόρεσε να τις ξεπεράσει. Μοιραζόμαστε μαζί του τις δικές μας αντίστοιχες εμπειρίες, εξομολογούμαστε τα συναισθήματα που είχαμε (άγχος, φόβος για τον αποχωρισμό από τους γονείς) αλλά και πώς τα ξεπεράσαμε.

·         Σε περίπτωση που υπάρχουν συμπτώματα σχολικής άρνησης, άγχους, νευρικότητας  ή επιθετικότητας καθώς ακόμα και ψυχοσωματικά συμπτώματα (π.χ. νυχτερινή ενούρηση, κοιλιακοί πόνοι, δυσκολίες στον ύπνο) τα οποία επιμένουν, καλό είναι να συμβουλευτούμε ένα ψυχολόγο για να διερευνήσουμε πιθανά αίτια και τρόπους αντιμετώπισης για την ομαλή προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον.

·         Τέλος, καλό είναι να μπει ένα πρόγραμμα στο σπίτι για τα παιδιά που να καθορίζει το πρωινό ξύπνημα, τις ώρες μελέτης, ξεκούρασης και παιχνιδιού και τις ώρες του ύπνου. Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να τηρείται με συνέπεια για να εξασφαλίζει την ομαλότερη ανάπτυξη του παιδιού.

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος