Μαθησιακές δυσκολίες και αυτοπεποίθηση

Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές έρευνες που δείχνουν πως τα παιδιά που αντιμετωπίζουν ορισμένες μαθησιακές δυσκολίες κινδυνεύουν να έχουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση σε σχέση με τους υπόλοιπους μαθητές που δεν παρουσιάζουν τέτοιου είδους δυσκολίες. Από πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά συγκρίνονται μεταξύ τους σε ποικίλους τομείς, όπως τους μαθησιακούς, την ικανότητα να κάνουν και να διατηρούν φίλους, τις αθλητικές δεξιότητες.

Ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να κρίνει τον εαυτό του ως «χαζό» ή «αργόστροφο», συγκρίνοντας τις ακαδημαϊκές επιδόσεις του με αυτές των άλλων παιδιών. Αυτού του είδους η αυτοκριτική έχει συνήθως γενικευμένο χαρακτήρα ∙ το παιδί, δηλαδή, που έχει δυσκολίες στο σχολείο, τείνει να αξιολογεί τον εαυτό του αρνητικά σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης.

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες συχνά έχουν περάσει πολλά χρόνια να αγωνίζονται στο σχολείο και να αισθάνονται «χαζά». Πιθανώς αισθάνονται μπερδεμένα, αποθαρρυμένα και απελπισμένα, καθώς οι προσπάθειές τους δεν επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Μερικά παιδιά εγκαταλείπουν κάθε προσπάθεια εξαιτίας των πολλαπλών αποτυχιών, αναπτύσσουν τη λεγόμενη «μαθημένη αβοηθησία» και υιοθετούν τη στάση «γιατί να προσπαθήσω αφού πάντα αποτυγχάνω;»

Είναι, λοιπόν, καθήκον των γονέων και των εκπαιδευτικών να αναιρέσουν αυτές τις αρνητικές αυτοαξιολογήσεις, προκειμένου να αρχίσουν τα παιδιά να βλέπουν τον εαυτό τους σε μια ρεαλιστική βάση:

Δώστε έμφαση στα θετικά στοιχεία του παιδιού για να το βοηθήσετε να τονώσει την αυτοεκτίμησή του: Είναι σημαντικό να θυμάστε πως παρόλο που τα παιδιά μπορεί να αντιμετωπίζουν ορισμένες δυσκολίες στην ανάγνωση ή στα μαθηματικά, έχουν πολλές ακαδημαϊκές και μη δυνατότητες που τα καθιστούν φανταστικούς ανθρώπους. Καθίστε με το παιδί σας και γράψτε έναν κατάλογο με όλες τις μοναδικές δεξιότητες και τα ταλέντα του και κολλήστε τον σε κάποιο σημείο στο δωμάτιό του, όπου θα μπορεί να τον διαβάζει καθημερινά. Ενθαρρύνετε το παιδί να αξιοποιήσει αυτές τις δεξιότητες συμμετέχοντας σε δραστηριότητες (για παράδειγμα αθλήματα, μαθήματα μουσικής, χορού ή θεάτρου) που θα αφήσουν το παιδί να «λάμψει» και θα ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή του.

Αφήστε το παιδί να πάρει πρωτοβουλίες και μην του τα παρέχετε όλα έτοιμα: Για να ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση του παιδιού, είναι απαραίτητο να αρχίσει να αυτονομείται και να αισθάνεται υπεύθυνο. Βοηθήστε το παιδί με τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων. Οι καλές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων συνδέονται με υψηλότερη αυτοεκτίμηση. Αντί να παρέχετε στο παιδί έτοιμη τη λύση για το κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζει (ακαδημαϊκό, κοινωνικό κλπ.), βοηθήστε το να εφαρμόσει την τεχνική καταιγισμού ιδεών για τις πιθανές λύσεις αλλά και τις ενδεχόμενες συνέπειες των διαφόρων αποφάσεων. Αποφύγετε τα επικριτικά σχόλια και επαινέστε το παιδί για την προσπάθεια που καταβάλλει. Συχνά τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες προσπαθούν πολύ για να φέρουν σε πέρας τις εργασίες τους, αλλά χωρίς να έχουν πάντα το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Ευαισθητοποιηθείτε γύρω από τις ειδικές μαθησιακές ανάγκες του παιδιού σας και την απογοήτευση που βιώνουν κατά τη μαθησιακή διαδικασία. Μη συγκρίνετε το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες με τους συμμαθητές ή τα αδέρφια.

Βρείτε ευκαιρίες για να δώσετε στο παιδί την απαραίτητη θετική προσοχή και ενίσχυση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας: Τονίστε τα δυνατά σημεία του παιδιού σε μη επιστημονικές περιοχές, όπως τη μουσική, την τέχνη, τον αθλητισμό κλπ. ή τονίστε τα δυνατά σημεία της προσωπικότητάς του (ευγένεια, επιμονή, προθυμία, αίσθηση του χιούμορ κλπ.).

Δώστε στο παιδί πολλαπλές ευκαιρίες να βοηθήσει: Η βοήθεια προς τους άλλους βοηθά και το παιδί να αντιληφθεί ότι έχει κάτι να προσφέρει και είναι χρήσιμο για την οικογένεια και την κοινότητα. Τα παιδιά συχνά απολαμβάνουν τη συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες με τους φίλους και την οικογένειά τους. Η βοήθεια προς τους άλλους ενισχύει την αυτοπεποίθηση.

Δημιουργήστε ένα πλάνο σε συνεργασία με το δάσκαλο του παιδιού σας: Όταν το παιδί δεν τα καταφέρνει τόσο καλά στο σχολείο, να θυμάστε πως οι εκπαιδευτικοί μπορούν να δουλέψουν με τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και να βρίσκονται κοντά τους για να τα βοηθήσουν να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους. Κανονίστε τακτικές συναντήσεις για να συζητηθούν τυχόν προβλήματα στο σπίτι ή στο σχολείο, έτσι ώστε εσείς και ο δάσκαλος να ακολουθείτε την ίδια πορεία. Συμφωνήστε σε ένα σχέδιο που μπορεί να εκτελεστεί στο σπίτι, παρέχοντας επιπλέον ενθάρρυνση για την ολοκλήρωση των εργασιών, χωρίζοντας τη μεγάλη ύλη σε μικρότερα κομμάτια ή δαπανώντας περισσότερο χρόνο ημερησίως στον τομέα που υστερεί το παιδί.

Ζητήστε εξωτερική βοήθεια για το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες: Δεν χρειάζεται να το αντιμετωπίσετε μόνοι σας – υπάρχουν επαγγελματίες σε πολλούς τομείς που εξειδικεύονται στη βοήθεια παιδιών και εφήβων με μαθησιακές δυσκολίες. Ένας ειδικός παιδαγωγός μπορεί να βοηθήσει το παιδί να βρει καλύτερους και πιο δημιουργικούς τρόπους για την εκμάθηση νέων πληροφοριών αλλά και να του παρέχει επιπλέον βοήθεια με τα πιο δύσκολα θέματα. Επίσης, οι ψυχολόγοι μπορούν να συμβάλουν στη θεραπεία των συναισθηματικών και κοινωνικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.

Καλό είναι να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες σχετικά με την απόδοση του παιδιού, γιατί αυτό θα το βοηθήσει να αναπτύξει μια αίσθηση ελέγχου. Με τη μεταξύ τους συνεργασία γονείς και επαγγελματίες θα βοηθήσουν το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες να ξεπεράσει τις ακαδημαϊκές δυσκολίες και τις επικείμενες δυσκολίες στην αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση του παιδιού. Αν μπορέσουμε να εκτιμήσουμε το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες με έναν ολιστικό τρόπο, τότε και το παιδί θα μάθει να εκτιμά τις δικές του μοναδικές δυνάμεις.

Βιβλιογραφία:

Dr. Sanford J. Silverman, (2010). Learning Disabilities: How to improve your child’s self-esteem

Aoife Lyons, Self-esteem and Learning Disabilities

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος